Spor Yapmanın Araştırmalar Sonucundaki Olumlu Etkileri

Bu blog yazısında, sporun hayatımızdaki çok yönlü etkilerini keşfedeceğiz. Sporun sadece fiziksel sağlığımızı değil, aynı zamanda psikolojik ve manevi yönlerimizi nasıl geliştirdiğini ele alacağız. Sporun, psikolojik sağlamlık düzeyimizi nasıl artırdığını, saldırganlık ve iyimserlik üzerindeki olumlu etkilerini, sosyal becerilerimize olan katkılarını ve dürüstlük üzerindeki etkilerini, yapılmış olan araştırmalarla destekleyerek sizlerle paylaşacağım. Hazırsanız, sporun büyüleyici dünyasına adım atalım ve bu süreçte kendimizi nasıl daha iyi bir insan haline getirebileceğimizi öğrenelim.

Spor Yapmanın Psikolojik Sağlamlık ve Mutluluk Düzeyine Etkisi

Arif Çağatay DÜZEN, ve İlknur YAZICILAR ÖZÇELİK’in yapmış olduğu araştırmaya göre spor psikolojik sağlamlık düzeyine faydası olduğu gibi mutluluk düzeyinide faydası var.



Spor, fiziksel aktive ve psikolojik sağlamlık ile ilgili araştırmalar incelendiğinde,spor ve fiziksel aktivenin psikolojik sağlamlığın geliştirilmesi noktasında koruyucu bir faktör olarak önemli rol oynadığı, psikolojik sağlamlığı arttırmaya yönelik bir araç olduğu, psikolojik iyi oluşlarını olumlu etkilediği ve spor yapanların psikolojik direncinin daha iyi olduğu görülmektedir (Abadie ve Brown, 2010; Beşikçi, Emir, Özdemir ve Abay-Beşikçi, 2021; Gilligan, 1999; Martinek ve Hellison, 1997; McAuley, Blissmer, Marquez, Jerome, Kramer vd, 2000; Toros, Dereceli ve Barut, 2017; Ulukan, 2020, Demir ve Çiftçi, 2020, Tükel, 2021)



Bireyin yapmış olduğu egzersiz, sosyal ilişkilerine olumlu yansımaktadır, bireyi
depresyon ve stres gibi negatif duygulardan uzaklaştırarak bireyin daha mutlu ve daha pozitif
duygular sağlamasına yardımcı olmaktadır (Tekin G., Amman ve Tekin A., 2009). Mutluluk
kavramı bazı araştırmacılar tarafından, yaşamın duyuşsal ve bilişsel olarak değerlendirilmesi
olarak tanımlanmaktadır (Doğan, Sapmaz ve Çötok, 2013). Bu tanıma göre mutluluk, bireyin
güven, heyecan, gurur ve benzeri olumlu duyguları sık olarak yaşaması; kaygı, korku, öfke
ve nefret benzeri olumsuz duyguları az yaşaması ve yaşamının farklı alanlarında (akraba,
çalışma ortamı vb.) yüksek doyum alması mutluluğunun bir göstergesi olarak açıklanmıştır.( Düzen ve Özçelik,2022)



Yapılan bütün bu çalışmalarda da görüldüğü gibi spor ve fiziksel aktivitenin hem
doğrudan bireyin stres durumunu düşürmesine hem de bireylerin stresli bir duruma
düştüğünde ihtiyacı olacak sosyal yardım sisteminin oluşmasına zemin hazırlayarak stres,
kaygı ve benzeri olumsuz durumlar karşısında bireydeki yıkıcı etkilerin azaltılmasına ve
psikolojik olarak sağlam olmasıyla birlikte mutlu olmasına da yardımcı olacağı söylenebilir.
Bu bilgilerden hareketle bu çalışmada, liselerde öğrenim gören öğrencilerin psikolojik
sağlamlık ve mutluluk düzeyleri, spor yapma durumu cinsiyet ve haftalık egzersiz sıklığı
değişkenleri dikkate alınarak incelenmiştir. .( Düzen ve Özçelik,2022)

Sporun İyimserlik ve Saldırganlık Üzerindeki Etkisi

(Bostancı, Oda, Şebin, Erail, 2017); Araştırmalarına görede sporun etkileri aşağıda göterilmiştir. Spor yapmayanların spor yapanlara göre saldırganlık düzeyleri daha yüksek çıkmıştır. (Bostancı, Oda, Şebin, Erail, 2017)



Beden eğitimi ve spor, karakteri şekillendirir, işbirliği yapmayı öğretir, kişisel disiplini geliştirir, mücadeleyi öğretir, cesareti arttırır. Aynı zamanda saldırganlık dürtülerini doğal yolla ve sosyal kurallara uygun olarak boşaltmayı sağlar, hoşgörüyü iyimserliği arttırır (Suveren, 1992). Bu bilgiler ışığında çalışmanın amacı; 11–13 yaş gurubundaki spor yapan ve yapmayan öğrencilerin iyimserlik ile saldırganlık düzeyleri incelenerek, spor yapmanın saldırganlık ve iyimserlik düzeyleri üzerindeki etkilerini tespit etmektir. (Bostancı, Oda, Şebin ve Erail, 2017)

Spor branşlarına göre gruplar karşılaştırıldığında saldırganlık ve iyimserlik puanlarında istatistiksel olarak anlamlılık olmadığı gözlenmiştir (p>0,05). Yıldız (2009) orta öğretim öğrencilerin de spor yapmayanların genel saldırganlık puanlarının spor yapanlara göre daha yüksek olduğunu (p>0,05), yıkıcı saldırganlık ile Basketbol, Hentbol, Futbol, Masa Tenisi, Yüzme ve Taekwondo branşları arasında, atılgan, edilgen saldırganlık puanlarının takım sporları ve ferdi sporlar arasında istatistiksel bir farklılık oluşturmadığını ifade etmiştir(p>0,05). Karakaya’nın (2002) araştırmasına göre de; takım ve ferdi sporlar yapanların genel saldırganlık düzeyleri arasında anlamlı bir fark görülmemiştir (p>0,05). (Bostancı, Oda, Şebin, Erail, 2017)

Sporun Sosyal Beceriler Üzerindeki Etkisi

Bu araştırmada da (Akbaş ve Eroğlu, 2019), aynı ortamda bulunan öğrenciler arasında spor yapanlar yapmayanlara göre sosyal beceriler yönünden daha etkin ve yüksek olduğu saptanmıştır.



Spor, bir kültürleşme aracı olarak toplum yapılarında insanların uğraş alanı olduğu aktiviteleri
simgeleyen bir durumu gösterir. Sporda eşzamanlı eylemlerin hareket ve fiziksel görünüm
durumuna, başkaları tarafından beğenilme duygusu hâkimdir. Sporcular yaşamış olduğu toplum yapısından izler taşımakta ve toplum yapısıyla uyum içerisinde olan ilişki durumlarını
geliştirmektedir. İnsanlar spor branşıyla birlikte sinerji durumunu geliştirerek ve amaçları aynı
olan durumlarda diğer kişilerle buluşmaktadırlar. Sorumluluk bilincini oluşturmakta olan spor
branşı bireyin mücadele etme özellik durumunu da geliştiren bir olgudur (Özyiğit, 1991).



Spor aktivitelerine katılmak bireye sabırlı ve enerjik olmayı, sosyal grup ve toplum ile bütünleşmeyi sağlarken, birey ile toplum arasındaki ilişkisini de daha ahlaki kılmaktadır (Sarıkabak, Recep ve Ayrancı, 2018).



Araştırma bulgularına göre spor yapan öğrencilerin olumlu sosyal beceri düzeylerinin, spor
yapmayan öğrencilerin olumsuz sosyal beceri düzeylerine göre anlamlı düzeyde daha yüksek
olduğu sonuçları elde edilmiştir. Yıldırım ve Özcan (2011), Yılmaz (2013), Süt (2014), Yıldız
(2015), Eroğlu (2016), Yurttaş (2016), Güllü (2017), Zengin (2017), Ağkurt (2018), Nergiz (2018) spor yapan ve yapmayan öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini inceledikleri çalışmalarında spor yapan bireylerde olumlu sosyal beceri düzeylerinin spor yapmayanlara göre daha yüksek; spor yapmayanların olumsuz sosyal beceri düzeyinin spor yapanlara göre daha yüksek olduğu sonuçlarını elde etmiştir. Yıldız ve Çetin (2018) sporun psiko-motor ve sosyal gelişim üzerindeki etkisin inceledikleri çalışmalarında sporun çocukların sosyal becerilerini desteklediği sonuçlarını elde etmişlerdir. Bu çalışma bulguları ile literatür bulgularının paralellik gösterdiği ve sporun ortaöğretim öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri üzerinde olumlu etkisi olduğu sonuçları elde edilmiştir. (Akbaş ve Eroğlu, 2019)

Sonuç olarak; yapılan bu çalışma ile aynı ortamlarda aynı okula devam eden öğrenciler, ’spor
yapan ve spor yapmayan’’ öğrenciler arasında, sosyal beceri düzeyi açısından spor yapanların
tarafında anlamlı sonuca dayalı farklılıklar tespit edilmiş olup sonuç itibariyle; spor yapmanın ortaöğretim öğrencilerinin sosyal becerileri seviyelerini arttırdığı söylenebilir, özellikle çocukların, spora yönlendirilmesi hayata bakış açısı, sosyal beceri seviyesi daha yüksek bireyler olarak fayda sağlanabilir. (Akbaş ve Eroğlu, 2019)

Dürüstlük Yönüne Faydaları

Araştırmada görülen spor yapanlar yapmayanlara göre dürüstlük konusunda daha yüksek puanlar almışlardır. (Akgül, Yıldırım, Dinç, İnan ve Kurtuldu, 2024)


Araştırmada; spor yapma durumu değişkenine göre dürüstlük eğilimi ölçeği toplam puan
ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık belirlenmiştir. Bu farklılık, spor yapan katılımcıların
lehine olup, spor yapma durumu ile dürüstlük eğilimi arasında pozitif bir ilişki
göstermektedir. Yani, spor yapma eğilimi olan katılımcılar, dürüstlük konusunda daha yüksek
puanlar almıştır. Spor yapmanın dürüstlük eğilimi üzerindeki bu olumlu etkisi çeşitli
faktörlere dayanabilir. Örneğin, spor yapmak disiplin gerektiren bir aktivitedir ve bu disiplin,
öğrencilerin dürüstlük ve etik değerlere olan bağlılığını artırabilir. Ayrıca, spor yapmak takım
çalışması ve rekabeti içerir, bu da öğrencilere adil ve dürüst bir rekabet ortamında davranma
fırsatı sunar. Bu bulgular, eğitimciler ve aileler için de önemlidir. Spor yapmanın sadece
fiziksel sağlık üzerinde değil, aynı zamanda karakter gelişimi ve ahlaki değerlerin
pekiştirilmesi üzerinde de olumlu etkileri olduğunu vurgular (Akgül, Yıldırım, Dinç, İnan ve Kurtuldu, 2024).

KAYNAKÇA

1. Akbaş, M., & Eyuboğlu, E. (2019). Ortaöğretim Kurumlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Spor Yapma Değişkenlerine Göre Sosyal Beceri Düzeylerinin Karşılaştırılması. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 175-187.



2. Akgül, F., Yıldırım, M., Dinç, F., İnan, M., ve Kurtuldu, T. (2024). Ortaokul öğrencilerinin dürüstlük eğilimlerinin spor yapma durumlarına göre incelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-82.



3. Beşikçi, T., Emir, E., Özdemir, E., ve Abay Beşikçi, E. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ve rekreasyonda algılanan sağlık çıktılarının incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 447-458.



4. Bostancı, Ö., Oda, B., Şebin, K., Erail, S. (2017). 11–13 yaş öğrencilerin spor yapma durumlarına göre iyimserlik ile saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(4), 205-217.



5. Demir, A., ve Çifçi, F. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde egzersizin lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(3), 169-179.



6. Doğan, T., Sapmaz, F., ve Çötok, N.A. (2013). Öz-eleştiri ve mutluluk. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 391-400.



7. Düzen, A. Ç., & Yazıcılar Özçelik, İ. (2022). Lise Öğrencilerinin Spor Yapma Durumuna Göre Psikolojik Sağlamlık ve Mutluluk Düzeylerinin İncelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 176-191. https://doi.org/10.38021/asbid.1078952



8. Eroğlu, H. T. (2016). Seçmeli spor ve fiziki etkinlikler dersini alan ve almayan 11-14 yaş arası öğrencilerin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması (Malatya-Yeşilyurt örneği). Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.



9. Gilligan, R. (1999). Enhancing the resilience of children and young people in public care by mentoring their talents and interests. Child and Family Social Work, 4, 187-196.



10. Güllü, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 3 (3), 86-92.



11. Karakaya, M.A. (2002). Takım sporu yapan sporcularla bireysel spor yapan sporcuların saldırganlık düzeylerinin karşılaştırılması (N.Ü. Aksaray BESYO örneği). Niğde Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde, 39.



12. Martinek, T.J., ve Hellison, D.R. (1997). Fostering resiliency in undeserved youth through physical activity. Quest, 49(1), 34-49.



13. McAuley, E., Blissmer, B., Marquez, D. X., Jerome, G. J., Kramer, A. F., ve Katula, J. (2000). Social relations, physical activity, and well-being in older adults. Preventive medicine, 31(5), 608-617. doi:10.1006/pmed.2000.0740



14. Sarıkabak, M., Recep, A. A., Ayrancı, M. (2018). 6-7 Yaş İlkokul Dönemi Çocuklarının Spora İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 405-417.



15. Suveren, S. (1992). Okul öncesi çocuğunda beden eğitimi ve spor. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.



16. Süt, M.A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin spor yapma düzeylerine göre sosyal beceri özelliklerinin karşılaştırılması (Gaziantep ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.



17. Tekin, G., Amman, M.T., ve Tekin, A. (2009). Serbest zamanlarda yapılan fiziksel egzersizin üniversite öğrencilerinin depresyon ve atılganlık düzeylerine etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 148-159.



18. Toros, T., Dereceli, Ç., ve Barut, A. İ. (2017). Examination of the burnout levels of basketball players in terms of gender, age and experience. Journal of Education and Training Studies, 5(12), 155-161.



19. Tükel, Y. (2021). Covid 19 sürecinde rekreatif faaliyetlere katılan bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-BÜSBİD, 6(1), 91-104.



20. Ulukan, H., ve Esenkaya, A. (2020). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin yaşam kalitesi ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 185-201.



21. Ulukan, M. (2020). Öğretmenlerin mutluluk ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73), 620-631.



22. Yıldırım, S. ve Özcan, G. (2011). Lisanslı olarak takım sporu ve bireysel spor yapan ile spor yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(23), 111-135.



23. Yıldız, Y. (2015). Spor yapan ve spor yapmayan üniversite öğrencilerinin sosyalleşme ve mutluluk düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.



24. Yılmaz, S. (2013). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.



25. Yurttaş, H. (2016). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.



26. Zengin, S. (2017). 11-18 yaş arası uyumsuz erkek çocuklarda fiziksel aktivitelerin kişisel özellikleri üzerine etkisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.